Debate sobre la narración interactiva, creación de relatos hipertextuales, posibilidades de construcción de tramas hipermedias e interactivas

domingo, 22 de marzo de 2009

Primera wikinovela

La Universidad de Deusto puso en marcha en el 2006 una wikinovela, que algunos autores califican como la primera de este género. Una iniciativa que aprovechaba las posibilidades colaborativas del entorno wiki para crear una novela colectiva. Ya existían propuestas anteriores de creación colaborativa en la red, pero este proyecto fue novedoso principalmente por tratarse de una obra multilingüe, que une en una misma novela, con tres historias entrelazadas, el castellano, el euskera y el inglés, y por estar abierta al gran público, a diferencia de otras anteriores que se dirigían a un auditorio más reducido. Como estímulo para los participantes, se encargaron los inicios en cada uno de los idiomas a tres escritores de reconocido prestigio: Juan José Millás para el castellano, Jon Arretxe para el euskera y Espido Freire para el inglés. Los usuarios podían participar de las siguientes maneras:

- modificando (para mejorarlo) el texto propuesto por otros autores
- continuando cualquiera de los inicios propuestos
- proponiendo ramificaciones del argumento a través de la creación de enlaces

El resultado fue una novela escrita por varias manos y con múltiples tramas, personajes y lecturas relacionados que proponen los diferentes autores. Es evidente que las wikinovelas son una expresión de literatura participativa y creación colectiva. Me parece importante también destacar los beneficios que podemos obtener de esta narración digital: multimedialidad, interactividad, hipertextualidad...

Pero también me gustaría plantear la siguiente cuestión que también he visto en algunos blogs sobre narración hipertextual: ¿Puede una colectividad crear una voz ficcional creible?

Y también...¿Debe modificarse lo que han escrito otros?

8 comentarios:

  1. A mi me parece realmente interesante esto de las wikinovelas. Cuanto más leo sobre el tema, más posibilidades le encuentro aunque, está claro, no deja de ser complejo.
    Pienso que es difícil crear una voz ficcional creíble y sólida a través de una wikinovela. Pero tal vez ese no sea el objetivo de este tipo de experimento. Precisamente se trata de romper con esa estructura, dando total libertad tanto a quien escribe como a quien lee.
    Otra de las cuestiones que más me sorprenden es el hecho de que los escritores decidan dejar sus egos a un lado y permitan que cualquier participante revise y modifique sus textos.
    Esta cuestión que planteas es una de las más controvertidas. En mi opinión, quien participa en este tipo de iniciativas conoce desde el principio en qué consisten y, por lo tanto, asume que sus aportaciones podrán ser modificadas por el resto de colaboradores.

    ResponderEliminar
  2. ¿Y el tema de los derechos de autor? ¿Cómo se gestiona en este tipo de obras colectivas, en las que los textos de uno pueden ser modificados por el resto de participantes?

    ResponderEliminar
  3. La verdad, es que posiblemente en un futuro las wikinovelas ganen mucho terreno a las novelas convencionales, y no lo digo ya sólo por el soporte sino por la forma de creación.

    En una wikinovela pueden participar personas de todo el mundo, aportar su particular visión sobre la realidad, y crear un producto que de ninguna otra manera se puede crear en el soporte tradicional, véase el libro (como soporte, aunque haya libros de autoría compartida)

    Es más ya no sólo facilita la autoría compartida sino que facilita la interacción entre las partes a través del hipertexto, recurso fundamental de internet, dando lugar a una estrutura que no sigue el esquema básico de presentación, nudo y desenlace.

    Para finalizar, supongo Marta, que la autoría en este caso se reconoce como compartida, por ejemplo en internet el Creative Commons, una de las formas de identificar las autorías en la red, creo que reconoce este tipo de autorías, y tiene regulación sobre esta materia, aunque tampoco estoy muy al tanto, la verdad.

    Un saludo

    Óscar Veloso.

    ResponderEliminar
  4. Otro punto que veo yo a favor de las wikinovelas es que permite que el talento que pueda tener una persona supere sus limitaciones.
    Me explico. Generalmente, para que una obra sea aceptada por una editorial debe satisfacer unos mínimos de calidad tanto en la forma como en el fondo, por lo que el autor debe al mismo tiempo ser original y tener estilo al escribir.
    Al aunar esfuerzos esto deja de ser imprescindible, ya que las tramas ingeniosas de uno se enriquecen con la prosa del otro, y viceversa.
    Como ya decíais, una buena cura para el ego.

    ResponderEliminar
  5. Concordo en que o tema das wikinovelas forma parte dun futuro máis que inmediato, aínda que só sexa para esas persoas ás que lles gusta escribir e non teñen a posibilidade de acceder ás editoriais -ou si acceden pero non trunfan-.
    Respecto ó tema dos dereitos de autor, supoño que quedará cuberto baixo o selo Creative Commons, pero ollo que non os pesque a SGAE.
    A posibilidade das aportacións máis "anónimas" sempre lle dará riqueza ós relatos e fará que se aborden temas e tramas dende diversos puntos de vista.
    Así de primeiras ocórreseme a crítica que a min polo menos máis me afecta como é o de ler na pantalla, que por máis que o intento ségueme sendo molesto.
    Por último, á miña vena reivindicativa gustaríalle que tamén as primeiras aportacións se fixesen en galego e català.
    Un saúdo.

    ResponderEliminar
  6. Es contradictorio. En un mundo marcado por la competitividad y el individualismo llegar a un punto de encuentro. La posibilidad de crear una novela, desde múltiples puntos de vista y desde diversos lugares del mundo, para unirlos y llegar a un producto unitario me parece, por lo menos, sorprendente.
    No sé si considerarlo una moda, seguramente como todo, pero creo que las críticas empezarán pronto.

    ResponderEliminar
  7. Desde luego, las wikinovelas son un producto que no es conocido por la mayoría de la población.
    De momento, por mucho que nos duela, no son más que un pequeño reducto utilizado por una élite. Y con la palabra élite me quiero referir a un reducido grupo, no a una condición social o económica.
    Sobre el futuro, considero, y comparto con muchos de vosotros, que abre un nuevo camino en la historia de la literatura. Y no sólo de ficción. Pero en ningún caso me parece un filón del que tirar a la hora de una posible explotación comercial.
    Se trata de un producto necesariamente anónimo, y en el que existe un vacío legal, una laguna del Derecho.
    Y coincido con Óscar en que sería interesante que existiesen también wikis en Gallego o Catalán. Sin embargo, no veo obstáculo alguno para que ya existan. Sólo depende de la voluntad o querencia de cada uno, supongo.

    ResponderEliminar
  8. Co de galego ou catalán non me refería a que en toda a rede non haxa ningunha. Refírome a que como complemento á iniciativa da Universidade de Deusto, sería interesante que os comezos tamén se fixeran neses dous idiomas, posto que xa incluíron o euskera.
    Sinto non terme explicado mellor.
    Un saúdo

    ResponderEliminar